مکانیسم های دفاع روانی - کد 221/218

مدرس:  فاطمه حیدری

طول دوره:  16 ساعت (8 جلسهٔ 2 ساعته)

زمان برگزاری:  سه‌شنبه‌ها، ساعت 18 تا 20

تاریخ شروع:  22 تیر 1400

توصیف مختصری از دوره

این دوره به بررسی جامع مکانیسم‌های دفاعی روانی می‌پردازد که افراد به‌صورت ناخودآگاه برای مقابله با تنش‌ها، اضطراب‌ها و تهدیدهای درونی به کار می‌برند. شرکت‌کنندگان با انواع دفاع‌های بدوی مانند انکار، فرافکنی، دوپاره‌سازی ایگو و دفاع‌های پیشرفته‌تر مانند سرکوبی، عقلانی‌سازی و والایش آشنا می‌شوند. همچنین، نقش این مکانیسم‌ها در شکل‌گیری و تداوم اختلالات شخصیتی مختلف مانند شخصیت‌های سایکوپاتیک، نارسیستیک، هیستریونیک و وسواسی-بی‌اختیار مورد بررسی قرار می‌گیرد. هدف این دوره، تجهیز درمانگران به دانش لازم برای شناسایی و تحلیل مکانیسم‌های دفاعی مراجعین و به‌کارگیری مداخلات درمانی مناسب است.

سرفصل‌ها

مقدمات و مفاهیم مکانیسم‌های دفاعی بدوی  

دفاع‌های بدوی: انکار، فرافکنی، دوپاره‌سازی ایگو و...  

مکانیسم‌های دفاعی در شخصیت‌های سایکوپاتیک و نارسیستیک  

مکانیسم‌های دفاعی در شخصیت‌های هیستریونیک و گسستگی  

مکانیسم‌های دفاعی در شخصیت‌های وسواسی-بی‌اختیار  

دفاع‌های شخصیت افسرده، مانیک و مازوخیستیک  

تشخیص دفاع‌های شخصیت اسکیزوئید و پارانوئید  

تشخیص دفاع‌های ثانویه: سرکوبی، عقلانی‌سازی، والایش و...

پیش‌نیازها

آشنایی با مبانی روان‌شناسی و روان‌درمانی

اهداف دوره

درک عمیق از مکانیسم‌های دفاعی و نقش آن‌ها در سلامت روان  

توانایی شناسایی دفاع‌های مختلف در مراجعین  

توسعه مهارت‌های مداخله درمانی بر اساس شناخت دفاع‌ها

سطح دشواری

متوسط

شیوه تدریس

ارائه مطالب نظری  

بحث و تبادل نظر  

مطالعه موردی

شیوه ارزیابی

مشارکت در بحث‌ها  

ارائه تحلیل‌های کتبی  

آزمون نهایی

سوالات متداول

1. آیا به این دوره گواهی معتبر تعلق می گیرد؟

بله. برای دوره مکانیسم های دفاع روانی، یک گواهی 16 ساعتی صادر می شود. پس از انکه دوره را گذراندید و اطمینان حاصل کردید که به اندازه کافی مسلط هستید، از صفحه ثبت نام برای ازمون گواهی، گواهی مورد نظر را انتخاب کرده و در ازمون شرکت کنید. پس از قبولی در ازمون، مرکز صادر کننده گواهی، که یکی از مراکز معتبر و دارای مجوز، زیرمجموعه وزارت علوم یا سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور است، گواهی شما را صادر می کند و برای ما پست می کند. ما در اولین فرصت، گواهی را به دست شما می رسانیم.

2. این دوره برای چه کسانی مناسب است؟

این دوره برای روان‌شناسان، مشاوران، روان‌درمانگران و دانشجویان رشته‌های مرتبط که مایل به درک عمیق‌تری از مکانیسم‌های دفاعی و نقش آن‌ها در رفتار انسان هستند، مناسب است. همچنین، افرادی که به دنبال بهبود مهارت‌های تشخیصی و درمانی خود در مواجهه با مراجعین با اختلالات شخصیتی مختلف هستند، می‌توانند از این دوره بهره‌مند شوند.

3. در این دوره چه می‌آموزیم؟

شرکت‌کنندگان با انواع مکانیسم‌های دفاعی، از بدوی تا پیشرفته، آشنا می‌شوند و می‌آموزند چگونه این دفاع‌ها در شخصیت‌های مختلف بروز می‌کنند. همچنین، نقش این مکانیسم‌ها در شکل‌گیری و تداوم اختلالات شخصیتی بررسی می‌شود و روش‌های مداخله درمانی مناسب برای هر نوع دفاع معرفی می‌گردد. این دانش به درمانگران کمک می‌کند تا درک بهتری از رفتار مراجعین داشته باشند و مداخلات مؤثرتری ارائه دهند.

4. مکانیسم‌های دفاعی روانی چیستند و چه نقشی دارند؟

مکانیسم‌های دفاعی روانی فرآیندهایی ناخودآگاه هستند که افراد برای محافظت از خود در برابر اضطراب، استرس و تعارضات درونی به‌کار می‌گیرند. این مکانیسم‌ها شامل دفاع‌های بدوی مانند انکار، فرافکنی و دوپاره‌سازی ایگو و دفاع‌های پیشرفته‌تر مانند عقلانی‌سازی و والایش هستند. در این دوره، نقش این دفاع‌ها در حفظ تعادل روانی، تأثیر آن‌ها بر روابط بین‌فردی و نحوه تغییر آن‌ها از دفاع‌های ناسالم به سازنده مورد بررسی قرار می‌گیرد. این دانش به درمانگران کمک می‌کند تا رفتارهای مراجعان را بهتر تحلیل کرده و راهبردهای درمانی مناسبی ارائه دهند.  

5. دفاع‌های بدوی چه ویژگی‌هایی دارند؟

دفاع‌های بدوی، مانند انکار و فرافکنی، اغلب در دوران کودکی شکل می‌گیرند و به افراد کمک می‌کنند تا با تهدیدات هیجانی اولیه مقابله کنند. این دفاع‌ها در افراد بالغ ممکن است به شکل رفتارهای غیرمنطقی یا ناسالم ظاهر شوند. در این دوره، شرکت‌کنندگان یاد می‌گیرند چگونه این دفاع‌ها را در مراجعان تشخیص دهند و تأثیر آن‌ها را بر اختلالات شخصیتی مختلف بررسی کنند. همچنین، روش‌های مناسب برای کمک به مراجعان در کنار گذاشتن این دفاع‌ها و جایگزینی آن‌ها با راهبردهای سالم‌تر آموزش داده می‌شود.  

6. چگونه می‌توان دفاع‌های روانی را در مراجعین شناسایی کرد؟

شناسایی دفاع‌های روانی نیازمند مشاهده دقیق رفتارها، تحلیل مکالمات و استفاده از ابزارهای ارزیابی روان‌شناختی است. در این دوره، شرکت‌کنندگان یاد می‌گیرند چگونه با طرح سوالات مناسب و بررسی الگوهای رفتاری، دفاع‌های بدوی و پیشرفته را شناسایی کنند. همچنین، تکنیک‌های مصاحبه بالینی و روش‌های تحلیل روان‌کاوی برای درک عمیق‌تر این دفاع‌ها آموزش داده می‌شود. هدف این است که درمانگران بتوانند تشخیص دقیق‌تری داشته باشند و از این اطلاعات برای طراحی برنامه‌های درمانی استفاده کنند.  

7. چرا شناخت مکانیسم‌های دفاعی در درمان اختلالات شخصیتی مهم است؟

مکانیسم‌های دفاعی نقش کلیدی در شکل‌گیری و تداوم اختلالات شخصیتی دارند. به‌عنوان مثال، افراد با شخصیت نارسیستیک ممکن است از دفاع‌های فرافکنی یا انکار برای محافظت از خود در برابر آسیب‌پذیری استفاده کنند. در این دوره، نقش این مکانیسم‌ها در اختلالاتی مانند شخصیت‌های وسواسی، اسکیزوئید و هیستریونیک بررسی می‌شود. شرکت‌کنندگان یاد می‌گیرند چگونه این دفاع‌ها را در مراجعان تحلیل کرده و راهبردهای مداخله‌ای مؤثری برای کاهش اثرات آن‌ها و بهبود عملکرد روانی ارائه دهند.  

8. دفاع‌های پیشرفته چگونه به رشد روانی کمک می‌کنند؟

دفاع‌های پیشرفته مانند والایش و عقلانی‌سازی به افراد کمک می‌کنند تا هیجانات منفی یا تعارضات درونی خود را به شکلی سازنده مدیریت کنند. این دفاع‌ها معمولاً در افراد با بلوغ روانی بالا مشاهده می‌شود. در این دوره، شرکت‌کنندگان با نقش این دفاع‌ها در سلامت روان آشنا می‌شوند و می‌آموزند چگونه مراجعان را به سمت استفاده بیشتر از این مکانیسم‌ها هدایت کنند. همچنین، تأثیر مثبت این دفاع‌ها بر کیفیت روابط و کارایی در محیط‌های شخصی و حرفه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد.  

9. چگونه مکانیسم‌های دفاعی در اختلالات شخصیتی مختلف تفاوت دارند؟

مکانیسم‌های دفاعی در اختلالات شخصیتی مختلف به شکل‌های متنوعی ظاهر می‌شوند. برای مثال، شخصیت‌های وسواسی ممکن است از دفاع عقلانی‌سازی برای کنترل اضطراب استفاده کنند، در حالی که شخصیت‌های اسکیزوئید ممکن است به انکار یا اجتناب متوسل شوند. این دوره تفاوت‌های میان این مکانیسم‌ها را به تفصیل بررسی می‌کند و به شرکت‌کنندگان ابزارهای تشخیصی و درمانی ارائه می‌دهد تا بتوانند با توجه به نوع اختلال، مداخلات مناسب را طراحی و اجرا کنند.